Bingöl mutfağında yemeklerin çoğu bulgur, ayran, süt, et, çökelek ve yenilebilir bitkilerden yapılmaktadır. Kentte gömme, sirın, tutamaç, mastuva, keldoş, keşkek ve içli köfte ramazan sofralarında en fazla tercih edilen yemeklerdir.
Bingöl mutfağında yemeklerin çoğu bulgur, ayran, süt, et, çökelek ve yenilebilir bitkilerden yapılmaktadır. Kentte gömme, sirın, tutamaç, mastuva, keldoş, keşkek ve içli köfte ramazan sofralarında en fazla tercih edilen yemeklerdir. Tutamaç çorbası, un, yoğurt, kavurma ve tere yağından, mastuva yemeği pirinç ve ayrandan, keldoş ise mayalı undan yapılır.
Yöre ürünlerine dayanan Bingöl mutfağında yemeklerin çoğu bulgur, ayran, süt, et, çökelek ve yenilebilir bitkilerden yapılmaktadır. Çorba, bulgur pilavı ve daha ziyade hamura dayalı olarak yapılan gömme, sirın, tutmaç, keşkek gibi yemekler en çok yapılan yemek türlerindendir. Halkın büyük bir kısmı kırsal kesimde yaşadığı için tarımsal ürünlerden ve ona bağlı olarak hayvansal ürünlerden istifade ederek beslenme ihtiyacını karşılamaktadır. Bunların dışında sebzeli yemekler, tatlılar, turşular ve kahvaltılık ürünlerde yöre mutfağına zenginlin ve çeşitlilik katan diğer besin maddeleridir.
Pek çok yörede olduğu gibi Bingöl yöresinde de yaz ve kış mevsiminde yenilen yemekler farklılık göstermektedir. Yazları sebzeli; kışları ise etli ve kurutulmuş sebzelerden yapılan yemekler ile hamur işi yemekler rağbet görmektedir. Yine yemekler sabah, öğlen ve akşam öğünlerinde de farklılık arzederler. Şehir merkezinde kahvaltıda çay, süt, çökelek, peynir, tereyağı, zeytin ve benzeri yenildiği gibi mercimek ve ezo gelin, yayla çorbalarına da rağbet edilmektedir. Öğle ve akşam yemekleri de daha ziyade bulgurlu, hamurlu, etli ve sebzeli yemeklerdir. Özellikle akşam yemekleri erkeklerin eve geldiği en kalabalık öğün olduğu için günün en iyi hazırlanan yemekleridir. Ayrıca bazı özel günlerde ve durumlarda (bayram, mevlüt, taziye, ramazan ayı orucu) yemekler daha özene bezene yapılır. Diğer yörelerde olduğu gibi en seçkin ve en leziz yemek pişirilir. Etli, sebzeli yemekler, çorbalar, turşular, içecekler ve tatlılar hazırlanır.
Yöre mutfağında dikkati çeken bir başka özellikte pişirilen ekmeklerdir. Fabrika ekmeğinin yanında halk mümkün mertebe yörede tandır veya sacda pişirilen ekmeğe yönelmektedir. Birçok aile kendi yaptıkları ekmeği tüketmektedirler. Bu hususa şehir merkezlerinde de rastlamak mümkündür. Bingöl ve köylerinde ekmek ağırlıklı olarak buğday unundan yapıldığı gibi mısır ve darı unundan da yapılmaktadır. Köylerde halkın “ nun kuryek “ tabir ettiği ekmek ayrı bir tada sahip olup çevrede çok sevilen bir ekmek çeşididir. Bingöl yemekleri çorbalar, pilavlar, sebzeli ve yenilebilir bitkilerden yapılan yemekler hamura dayalı yemeklerdir. Salatalar, tatlılar ve turşular gibi çok yönlü bir çeşitliliğe sahiptir. Tatlılar arasında Bingöl burma kadayıfı ve diğer kadayıf çeşitleri meşhur olup ayrı bir lezzete sahiptir.
Köfteler: İçli köfte, sulu köfte, yoğurtlu köfte, kuru köfte, kabak köftesi, yumurtalı köfte, ayranlı köfte, kızartma köfte, gıldırık köfte, çiğ köfte.
Turşular: Acı biber turşusu, lahana turşusu, domates turşusu, fasulye turşusu, patlıcan salamura, yaprak salamura, biber salamura...
Tatlılar : Burma kadayıf, silki baklava, aşure, zerde, sütlaç, revani, un helvası, dolanger...
Yukarıda adı geçen köfte, tatlı ve turşu çeşitlerinin çoğu Bingöl yemek kültürüne zaman içinde etkileşimler neticesinde girerek ona zenginlik katmıştır. Bunların yanında Bingöl’e mahsus olan onun yemek kültürünü başlıca mahalli yemekler şunlardır:
Löl (gömme), mastuva, ayran çorbası (germe dui), turakin (patıfe), tutmaç çorbası, kılç, lopık, maliyez, parmar (semiz otu), pılık.
BİNGÖL YEMEK TARİFLERİ
TUTMAÇ ÇORBASI
Malzemeler:
500 gr. Un
1 kg. yoğurt
2 baş sarımsak
1 kaşık tereyağı
200 gr. Kavurma
Yeteri kadar toz biber, nane ve tuz
Hazırlanışı: Un biraz su ve tuz ile yoğrulur. Hamur kağıt inceliğinde yufkalar halinde açılarak bir bez üzerine tek tek istenilen büyüklükte kesilir. Önceden hazırlanmış yoğurda bir miktar su katılarak hafif ateşte kaynayıncaya kadar karıştırılır. 5 dakika kaynadıktan sonra kesilmiş olan yufkalar ilave edilir. Bir miktar kavurma içine atılarak 15 dakika sonra ateşten indirilir. Tavada eritilen tereyağına isteğe göre acı biber, nane konarak ateşte kavrulur. Tabaklara konan çorbaya bu sos ilave edilerek servis yapılır.
MASTUVA
Malzemeler:
2 Kg. ayran
250 gr. Pirinç
125 gr. tereyağı
Hazırlanışı: Pirinç yıkandıktan sonra geniş bir tencereye konur. Ayran ilave edilir, karıştırılarak normal yanan ocağa konur. Ayranın bozulmaması için kaynayıncaya kadar tahta kaşıkla sürekli karıştırılır. Kaynadıktan sonra karıştırma işlemi bırakılarak katı hale gelinceye kadar pişirilir.
KALBUR HURMASI
Malzemeler:
2 yumurta
½ su bardağı yoğurt
½ bardak süt
½ bardak su
½ bardak sıvı yağ
1 paket kabartma tozu ( 1 çay kaşığı karbonat )
Tuz ve aldığı kadar un
2 su bardağı sıvı yağ(kızartmak için)
Hazırlanışı: Tüm malzemelerden yumuşak bir hamur yoğrulur. 10 dk kadar dinlendirilir. Hamurdan ceviz büyüklüğünde parçalar koparılır oval şekil verilir.
Delikli bir kap üzerinde 3 parmakla bastırılıp açılır ve mekik şeklinde yuvarlanır (endenin iri bölümünde de olabilir). Kızgın yağ içinde kızartılır.
NOT: Eskiden kalbur denilen buğday elemek için kullanılan elekler varmış . tahta çerçeveye gerilmiş deri iplerden yapılırmış. Hala eskiden kalma köylerimizde kullananlar var. Bu hamur işi bu kalburlara yayılıp şekil verilirmiş. Yuvarlak hali hurmaya benzediğinden kalbur hurması veya kalbura bastı denmiş.
BİNGÖL KURABİYESİ
Malzemeler:
1 su bardağı yoğurt
1 su bardağı katı yağ ( eritilmiş )
( sıvı yağda olur )
2 yumurta
1 ½ bardak toz şeker
1 çay kaşığı karbonat
1 portakal kabuğu rendesi veya vanilya
Aldığı kadar un
Hazırlanışı: Yumurta ve şeker yaklaşık 5 dakika iyice çırpılır. Yağ ve yoğurt eklenir ve karıştırılır. Un , karbonat ve portakal kabuğu rendesi eklenir.
Çok katı olmayan bir hamur olması lazım. Elden akmayan ama katı da olmayan bir hamur olacak. Yağlı kağıt veya yağlanmış tepsiye yumurta büyüklüğünde bezeler koparılıp yuvarlanır ve dizilir. Ele yapışmasını önlemek için arada ele sıvı yağ sürülür. Üstüne ceviz içi konabilir veya çatal ucuyla çizilerek süslenebilir. Önceden 180 derecede ısıtılmış fırında iyice kızarana kadar pişirilir.
KURU SEBZE DOLMASI
Malzemeler:
20 – 25 adet kurutulmuş biber ve patlıcan
2 orta boy soğan
2 – 3 diş sarımsak (arzuya göre )
2 – 3 adet biber
3 adet orta büyüklükte domates
1 demet maydanoz
300 gr kadar yağlı kıyma
1 kaşık domates salçası
1 kaşık biber salçası
Pul biber, karabiber ,reyhan , nane , tuz
1 ½ bardak sıvı yağ
2 bardak kadar pirinç ( her sebzeye 1 avuçiçi pirinç olarak ta hesaplanabilir. )
Dolu bir avuç kadar bulgur (arzuya bağlı )
Hazırlanışı: Sebzeler kaynarsuya konup haşlanır. Patlıcan sert olduğu için önce o suya konur , 5 dk sonra biberler eklenir. Fazla pişirmeden ocaktan alınır süzülür, yıkanır. Soğan, biber, domates, maydanoz incecik kıyılır. Pirinç yıkanıp süzülür. Karıştırma kabının içinde bütün malzemeler iyice karıştırılır. Arzuya göre nar ekşisi de konabilir. Yağın miktarını anlamak için harç karıştırıldığında yağ görünüyorsa yeter demektir. Bu malzeme eşit şekilde sebzelerin içine doldurulur. Doldurma işleminde pirincin şişmesinide hesaba katarak çok fazla bastırmadan doldurmak gerekir. Yumuşak dolma sevenler harcın içine yarım su bardağı kadar su eklesin. Bir patlıcan , bir biber olarak ağız ağza birleştirilir .
Daha lezzetli olmasını isterseniz kasaptan özel kaburga kemiği alıp tencerenin altına bırakınız. Üstüne dolmaları koyun. Tencere ocağa alınır üstünü almayacak şekilde kaynar su eklenir. Taşmasını önlemek için sebzelerin üstüne porselen tabak veya özel yapılmış dolma taşı konur. Kaynamaya başlayınca ateş kısılır yaklaşık 45- 50 dakika kadar pişirilir.
SULU HEDİK
Malzemeler:
2 su bardağı buğday
1 adet orta boy kuru soğan
1 bardağı nohut
2 sivri biber
1 adet domates
2 yemek kaşığı un
1 yemek kaşığı tepeli salça
Kuru reyhan
Pul biber
Tuz
Sıvı yağ ve az tere yağı
Hazırlanışı: Akşamdan buğday ve nohut ayrı kaplarda ıslatılır. Yıkanıp tencereye alınır üstünü geçecek kadar su eklenip pişirilir. Ayrı bir tencerede yağ eritilir içine ince kıyılan soğan ve biber eklenir kavrulur. Un ve salça konur kavurmaya devam edilir. Reyhan eklenir. Ocaktan alınan karışım ayrı bir tencerede pişen nohut ve buğday üzerine eklenir. İyice kaynatılır , kıvamını bulunca ocaktan alını. Arzu edilirse limon tuzuda eklenebilir.
NOT: Bazen bu çorbaya taze fasulyede ekleyebilirsiniz. Reyhan yerine kekikte kulanabilirsiniz. Genelde bu yemek ilkbaharda yapılır. Yanında taze tandır ekmeği ve yeni çıkmış bahçe soğanıyla servis yapılır.
KILORİK - YOĞURTLU KILORİK
Malzemeler:
1 bardak köftelik ince bulgur
1 bardak yarma (bulunmazsa köftelik bulgur eklenir )
250 -300 gr iyi çekilmiş yağsız kıyma
Küçük soğan ( köftenin içine rendelenip konur)
Nane pul biber
Tuz yağ salça limon tuzu
Haşlanmış nohut veya mıkşer ( nohut kırığı )
KILORİK
Bulgur tuz rendelenmiş soğan nane pul biber ve et azar azar su eklenerek iyice yoğurulur. Yaklaşık yarım saat yoğurulan bulgur ile misket büyüklüğündeki köfteler yuvarlanır. Tencereye sıvı yağ konur ısınan yağda küçük doğranmış soğan pembeleştirilir salça eklenir. Nane pul biber eklendikten sonra kaynar su ve nohut eklenir. Kaynayan bu malzemeye tuz limon tuzu ve köfteler konur kaynatmaya devam edilir . Köfteler pişince ocaktan alınır. Sıcak servis yapılır.
YOĞURTLU KILORİK
Bulgur köftelerin hamuruna baharat eklemeden yoğurularak köfteler yapılır. Tencerede su kaynatılıp tuz eklenir ve köfteler bu suda haşlanır. Pişen köfteler süzülür. Yoğurt tuz ve 2 diş sarımsak ile sarımsaklı yoğurt yapılır. Köfteler biraz soğuyunca geniş servis kabına alınıp üstüne yoğurt dökülür. 2 kaşık tere yağı kızdırılıp pul biber eklenip yoğurdun üstüne gezdirilip servis yapılır.Bu verdiğim tarif sıkça yapılan yemeklerimizdendir .
GÖMME - KELDÖŞ
Malzemeler:
Un, Tuz, Su
Pestikan ( süzme ) veya ayran
Tereyağı
Sarmısak
Hazırlanışı: Un tuz ve su ile oldukca sert bir hamur yoğrulur. Fırın tepsisine konur. Hamur sert olduğu için elle bastırılarak yayılır. Kimi ilçelerde hamurun içine yarma da konur. (Eskiden bu hamur ocak içinde ateşin altına gömülerek pişirilirdi.Ocağın külü çekilir hamur konur üstüne sac kapatılır . Sacın üstüne çekilen köz dökülür ekmek öyle pişirilmiş.) Hamur 180 dere ısıdaki fırında pişirilir. Soğuyunca ekmek ufak ufak doğranır. Servis tabağına alınır.
Pestiken eritilir . Ocakta karıştırılarak hafif ısıtılır içine sarmısak konur. Tereyağı kızdırılır. Ufatılmış ekmeğin üstüne önce ayran sonrada tereyağı gezdirilir.
Hoşafla servisi güzel olur .
CİĞER TAPLAMA
Malzemeler:
1 kuzu karaciğeri
2 orta boy Soğan
300 gr az yağlı et
3 su bardağı köftelik bulgur
Tuz karabiber kuru reyhan kuru nane
Servis için 2 adet kuru soğan
Tere yağı
Bir demet maydanoz
Hazırlanışı: Ciğer et ve soğan robotta iyice kıyılır. Bulgur eklenir. İçli köftenin dışı gibi iyice yoğrulur. Daha sonra ceviz büyüklüğünde parçalar alınır. Elde yuvarlanıp avuç içinde bastırılıp yatsılaştırılır. Baş parmakla hafifçe ortasından çukurlaştırılır köfteler yapılır. Derin bir tencerede su kaynatılır içine tuz eklenir. Köfteler bu suda haşlanır. Ayrı bir kapta tereyağı eritilir. Soğanlar piyazlık şekilde doğranır tuzla hafif ovulur ve servis tabağının dibine yayılır. Köfteler süzülüp tabağa alınır. Üstüne kızdırılmış bol tereyağı gezdirilir. Maydanozlar fazla ufak olmadan doğranır köftelerin üstüne serpilir. Sıcak servis yapılır.
NOT: İstenirse haşlanan köfteler çırpılmış yumurtaya bulanıp yağda da kızartılabilir veya arzu edilirse hamura et yerine akciğerde konulabilir.
AYRAN ÇORBASI (GERMA DUYİN)
Malzeme: 10 kişiliktir
2 su bardağı dövme ( aşurelik buğday )
1 bardak nohut (haşlanmış )
2 ½ lt ayran veya
4 bardak yoğurt
8 bardak kaynar su
Tuz
2 yemek kaşığı silme un
1 yumurtanın beyazı
1 demet yarpuz (bulamazsanız nane veya maydanoz)
Hazırlanışı: Dövme akşamdan suya konur. Ayranın içine dövme haşlanmış nohut un ve yumurta akı eklenir. Tencere harlı ateşe alınır karıştırılmaya devam edilir. Çorba kaynara geçince ocağın alevi kısılır kaynamaya bırakılır.
Ayran olmazsa yoğurtla aşağıda tarif ettiğim gibi yaparsanız aynı lezzeti elde edersiniz. Yoğurt geniş bir tencereye alınır. İçine un tuz yumurta akı konur ve iyice karıştırılır. Dövme yıkanır . Nohut ve dövme yoğurdun içine eklenir.
Tüm malzemenin üstüne kaynamış su yavaş yavaş karıştırılarak eklenir .
Tencere harlı yanan ocağa alınır. Çorba kaynayıncaya kadar hiç durmadan karıştırılır. Kaynara geçince ateş biraz kısılır ve kaynamaya bırakılır.
Nohut ve dövmeler yumuşayınca içine iri doğranmış yarpuz eklenir bir iki taşım kaynadıktan sonra ocaktan alınır. Yarpuz yoksa arzu edilirse maydanoz veya nane de eklenebilinir. ( Maydanoz çorba soğuyunca eklenmelidir.)
Çorba yazın soğuk kışın sıcak olarak içilir.
UN HELVASI
Malzemeler:
4 su bardağı un
1 paket margarin (250 gr )
1 çay bardağı ceviz içi (ufak doğranmış )
3 su bardağı şeker
3 su bardağı su
Hazırlanışı: Şekerden 1 çay bardağı kadar ayrılır. Kalan şeker ve su hafif ateşte kaynamaya bırakılır. Teflon bir tavaya yağ konur eritilir. Eriyen yağa un eklenir kısık ateşte karıştırılarak kavrulur. Unun rengi pembeleşince ocaktan alınır.
Kaynamakta olan şerbet unun üzerine dökülür. Dikkatlice ve hızla karıştırılır tencerenin kapağı kapatılır. 5 dakika sonra ayrılmış şeker eklenir ve karıştırılır.
Sıcak veya soğuk servis yapılır. Servis yapılırken üstüne ceviz serpilir.
NOT:
Helvanın şerbeti yerine tut pekmezi konularak pekmezli helva da yapılabilir.
Eskiden şeker fazla bulunmadığından dolayı helva böyle yapılırdı. Hala o tadı arayanlar hala helvayı öyle yaparlar üstte tarif edildiği gibi un hazırlanır. Ocaktan alınır üstüne 3 baddak pekmez dökülür karıştırılır. Tekrar ocağa alınır karıştırılarak 5 dakika kadar kaynatılır. Ocaktan alınır kapağı kapatılır 10 dakika kadar demlenmeye bırakılır. Tekrar karıştırılarak servis tabağına alınır üstüne ceviz serpilerek servis yapılır.
İÇLİ KÖFTE
köftenin iç malzemeleri:
Yarım kg az yağlı kıyma
5 adet orta boy kuru soğan
1 bağ maydanoz
1 yemek kaşığı tepeli salça
Arzuya göre baharat ( nane kara biber kimyon pul biber reyhan )
150 gr margarin veya tereyağı
Tuz
köftenin dış malzemeleri:
500 gr çiğ köftelik kıyma
1 kg ince köftelik bulgur
1 kase kadar varsa yarma
1 yumurta
Tuz
İÇİNİN HAZIRLANIŞI: Tavaya az yağlı kıyma konur. Kıyma suyunu salıp çekince içine yağ eklenir. Soğanlar çok ince kıyılır tencereye alınır. Soğanlar yumuşayıp kızarınca salça eklenir. Maydanozlar ufak doğranıp eklenir. Baharatlar arzu edilen miktarda konur. Et ve soğanlar tamamen suyunu çekip kızarınca ocaktan alınır. Soğumaya bırakılır. İç malzemenin yağı donunca bu harçtan cevize yakın büyüklükte köfteler yuvarlanır. Köfte içleri buzdolabının dondurucusunda bekletilir.
KÖFTE HAMURUNUN YAPILIŞI: Köftenin dış hamurunu yoğurmak için geniş bir leğene en az üç kez çekilmiş tamamen yağsız ve sinirsiz kıyma alınır. Kıyma tuz ile biraz yoğrulur kenarda bekletilir. Bu arada köftelik bulgur ve yarma harmanlanır. Kıymaya bulgur ve yumurta eklenir. Azar azar su verilerek yoğrulur. Hamur çiğ köfte gibi yoğrulur. İyice yumuşar hamur halini alır. Bu hamurdan ceviz büyüklüğünde bezeler koparılır yuvarlanır sol elin avuç içinde tutulur sağ elin işaret parmağıyla hamur açılır. Tas şeklini alan köftenin içine donmuş olan iç köfte konur ve yuvarlanarak köftenin ağzı kapatılır. Tüm malzemelerden bu şekilde köfteler yapılır. Fazla derin olmayan tencerede su kaynatılır tuz eklenir. Köfteler kaynayan suya konur. (Fazla olmadan tencerenin dibini alacak şekilde konmalı)
Köfteler sıcak servis yapılır.
NOT:Bazı yörelerde köftenin iç malzemesine ceviz içi de eklenir. Baharatlardan kara biberi fazla koymamak gerekiyor.
ŞİLKİ
Malzemeler:
2 Su bardağı un
1 Yumurta
1 Paket piyale maya veya 3 küp şeker kadar yaş maya
3 Su bardağı ılık su
Tuz(bir fiske)
2 Yemek kaşığı tereyağı
1 Su bardağı Ceviziçi
Şerbeti için
2 Bardak toz şeker
2 Bardak su
Hazırlanışı: Derin bir kabın içinde yumurta un maya ve su mikserle çırpılır. Boza kıvamında hamur elde edildikten sonra hamur sıcak yerde mayalanmaya bırakılır. Hamura biraz tuz da ekleyebilirsiniz. Hamur ekşiyince teflon bir tavada pişirilmeye geçilir. Hamurdan 1 kepçe alınıp tavaya konur tava çevrilerek hamur yaydırılır . Ekmek pembeleşince ters tarafıda hafif kızartılır. (Krep yapar gibi pişirilir) 3 bardak şeker 3 bardak su eklenip kaynatılır . Kaynamaya başlayan şerbet hafif kısık ateşte 15 - 20 dakika kadar kaynatılır . Şerbet ılıyınca ekmekler derin sayılacak servis tabağına alınıp üst üste dizilir arzu edilirse aralarına dövülmüş ceviz içi serpilir . 5 ekmeklik sıralanma yeterli olur. Servise 10 dakika kala şerbet dökülür . Üstüne kızdırılmış tere yağı gezdirilir .
LÖL
Malzemeler:
1 kg un
1 paket kuru piyale maya veya 2 küp şeker büyüklüğünde yaş maya
1 paket margarin( oda sıcaklığında yumuşatılmış )
1 tatlı kaşığı tuz
1 çay bardağından eksik sıvı yağ
Aldığı kadar ılık su
iç harcı için:
1 demet maydanoz
Çökelek ( yoksa lor )
1 kuru soğan
1 kase kavurma ( ufak doğranmış )
Varsa tulum peyniri veya küçük 1 parça peynir
Hazırlanışı: Hamur kabına un alınır içine maya tuz eklenir ve Ilık su ile yoğrulur. Hamurun yumuşak ekmek hamuru kıvamında olmasına dikkat edilir. Hamur mayalanmaya bırakılır. Bu arada içi hazırlanır .Maydanoz ve soğan ince doğranır. Çökelek kavurma ve peynir eklenir iyice karıştırılır. Hamur biraz kabarınca fırın tepsisine sıvı yağ dökülür hamur tepsiye alınır. Hamur elle inceltilip açılır üstüne yarım paket margarin sürülür ve hamur rulo sarılıp ekseni etrafında bükülüp 10 dakika kadar dinlendirilir. Tekrar hamur açılır kalan margarin sürülür rulo yapılır. Hamur ikiye bölünür. Alta alınacak parçanın biraz büyük olmasına dikkat edilir. Fırın tepsisi bu kez katı yağla tekrar yağlanır. Büyük hamur parçası tepsiye alınır elle açılır üstüne iç harç konarak hafif dağıtılır. Üstüne kalan hamur elde açılarak kapatılır .Altaki parça kenarlardan yukarı doğru kıvrılarak kapatılır ve üstünden hafif bastırılıp kenarlara doğru yaydırılır. Tepsiye iyice yayılan hamur önceden 200 _ 250 derecede ısıtılmış fırında üstü altı iyice kızarana kadar pişirilir. Fırından alınan tepsinin üstüne kağıt havlu konur. Başka bir fırın tepsisi ters çevrilip kapatılır. Dilimlenerek sıcak servis yapılır.
NOT: Löl’ün hamurunu ekmek fırınından alabilirsiniz. 4 ekmek hamuru yeterli gelir. Hamuru evde bekletmeden hemen kulanmanız gerekir çünkü çok mayalanan hamurdan yapılan löl güzel olmaz
KALEK
Malzemeler:
1 kuzunun kol ve kaburgası
1 kase pirinç
3 adet çarliston biber
1 adet orta boy domates
Karabiber pulbiber tuz kuru reyhan
Yetecek kadar sıvıyağ
1 kaşık tereyağı
2 kaşık salça ( domates biber karışık)
1 bardak haşlanıp soyulmuş iç badem
Hazırlanışı: Bu yemeğe farklı yörelerde Kaburga kuzu dolma gibi isimler de verilir. Şimdi yeni nesil kaburga demeyi tercih ediyor. Kuzunun kaburga kısmından başlanarak kola doğru sivri bir bıçakla torba şeklinde açılır. Kaburgayı kasapta da hazırlatabilirsiniz. Ön ayak dahil kalsın ki kaburga etli olsun öbür türlü etsiz ve yağlı olur. Et akşamdan veya en az 3 saat önceden salça yağ ve tuzla ovularak terbiye yapılır dinlenmeye bırakılır. Tencereye sıvı yağ konur. İçine bademler eklenip kısık ateşte karıştırılarak kavrulur. Ufak doğranmış biberler eklenir biraz kavrulur . Pirinç yıkanır sıcak tuzlu suda yarım saat kadar bekletilir. Önceden bekletilmiş pirinç süzülüp sudan geçirilir tenceredeki karışıma eklenir ve kavrulmaya devam edilir. Daha sonra ufak doğranmış domates konur 1 kase kaynar su bırakılıp kısık ateşte suyunu çekene kadar bekletilir. Ocaktan alınan pilav hazırlanmış kaburganın içine doldurulur. Ağız kısmı temiz bir iğne ve yorgan ipi ile dikilir.Geniş bir tencereye yağ konur 1 kaşık salça kavrulur hazırlanan kaburga önce biraz çevrilerek kızartılır. Kızaran kaburganın üstüne kaynar su alınır çok harlı olmayan ateşte pişmeye bırakılır . Arada bir kaburga çevrilmelidir ki her tarafı iyi pişsin. Suyu kontrol edilir ve azaldıkça su eklenir. Kalek pişince ocaktan alınır . Geniş bir servis kabına konur. Servis yapılırken pilavına kalan suyundan gezdirilir.
NOT:Arzu edilirse et piştikten sonra fırın tepsisine alıp üstüne tekrar yağ salça karışımı sürülüp fırında kızartırılır. Ancak fırında pişirilen biraz daha kuruduğu için tercihe bağlıdır.
Bingöl mutfağında yemeklerin çoğu bulgur, ayran, süt, et, çökelek ve yenilebilir bitkilerden yapılmaktadır. Kentte gömme, sirın, tutamaç, mastuva, keldoş, keşkek ve içli köfte ramazan sofralarında en fazla tercih edilen yemeklerdir. Tutamaç çorbası, un, yoğurt, kavurma ve tere yağından, mastuva yemeği pirinç ve ayrandan, keldoş ise mayalı undan yapılır.
Yöre ürünlerine dayanan Bingöl mutfağında yemeklerin çoğu bulgur, ayran, süt, et, çökelek ve yenilebilir bitkilerden yapılmaktadır. Çorba, bulgur pilavı ve daha ziyade hamura dayalı olarak yapılan gömme, sirın, tutmaç, keşkek gibi yemekler en çok yapılan yemek türlerindendir. Halkın büyük bir kısmı kırsal kesimde yaşadığı için tarımsal ürünlerden ve ona bağlı olarak hayvansal ürünlerden istifade ederek beslenme ihtiyacını karşılamaktadır. Bunların dışında sebzeli yemekler, tatlılar, turşular ve kahvaltılık ürünlerde yöre mutfağına zenginlin ve çeşitlilik katan diğer besin maddeleridir.
Pek çok yörede olduğu gibi Bingöl yöresinde de yaz ve kış mevsiminde yenilen yemekler farklılık göstermektedir. Yazları sebzeli; kışları ise etli ve kurutulmuş sebzelerden yapılan yemekler ile hamur işi yemekler rağbet görmektedir. Yine yemekler sabah, öğlen ve akşam öğünlerinde de farklılık arzederler. Şehir merkezinde kahvaltıda çay, süt, çökelek, peynir, tereyağı, zeytin ve benzeri yenildiği gibi mercimek ve ezo gelin, yayla çorbalarına da rağbet edilmektedir. Öğle ve akşam yemekleri de daha ziyade bulgurlu, hamurlu, etli ve sebzeli yemeklerdir. Özellikle akşam yemekleri erkeklerin eve geldiği en kalabalık öğün olduğu için günün en iyi hazırlanan yemekleridir. Ayrıca bazı özel günlerde ve durumlarda (bayram, mevlüt, taziye, ramazan ayı orucu) yemekler daha özene bezene yapılır. Diğer yörelerde olduğu gibi en seçkin ve en leziz yemek pişirilir. Etli, sebzeli yemekler, çorbalar, turşular, içecekler ve tatlılar hazırlanır.
Yöre mutfağında dikkati çeken bir başka özellikte pişirilen ekmeklerdir. Fabrika ekmeğinin yanında halk mümkün mertebe yörede tandır veya sacda pişirilen ekmeğe yönelmektedir. Birçok aile kendi yaptıkları ekmeği tüketmektedirler. Bu hususa şehir merkezlerinde de rastlamak mümkündür. Bingöl ve köylerinde ekmek ağırlıklı olarak buğday unundan yapıldığı gibi mısır ve darı unundan da yapılmaktadır. Köylerde halkın “ nun kuryek “ tabir ettiği ekmek ayrı bir tada sahip olup çevrede çok sevilen bir ekmek çeşididir. Bingöl yemekleri çorbalar, pilavlar, sebzeli ve yenilebilir bitkilerden yapılan yemekler hamura dayalı yemeklerdir. Salatalar, tatlılar ve turşular gibi çok yönlü bir çeşitliliğe sahiptir. Tatlılar arasında Bingöl burma kadayıfı ve diğer kadayıf çeşitleri meşhur olup ayrı bir lezzete sahiptir.
Köfteler: İçli köfte, sulu köfte, yoğurtlu köfte, kuru köfte, kabak köftesi, yumurtalı köfte, ayranlı köfte, kızartma köfte, gıldırık köfte, çiğ köfte.
Turşular: Acı biber turşusu, lahana turşusu, domates turşusu, fasulye turşusu, patlıcan salamura, yaprak salamura, biber salamura...
Tatlılar : Burma kadayıf, silki baklava, aşure, zerde, sütlaç, revani, un helvası, dolanger...
Yukarıda adı geçen köfte, tatlı ve turşu çeşitlerinin çoğu Bingöl yemek kültürüne zaman içinde etkileşimler neticesinde girerek ona zenginlik katmıştır. Bunların yanında Bingöl’e mahsus olan onun yemek kültürünü başlıca mahalli yemekler şunlardır:
Löl (gömme), mastuva, ayran çorbası (germe dui), turakin (patıfe), tutmaç çorbası, kılç, lopık, maliyez, parmar (semiz otu), pılık.
BİNGÖL YEMEK TARİFLERİ
TUTMAÇ ÇORBASI
Malzemeler:
500 gr. Un
1 kg. yoğurt
2 baş sarımsak
1 kaşık tereyağı
200 gr. Kavurma
Yeteri kadar toz biber, nane ve tuz
Hazırlanışı: Un biraz su ve tuz ile yoğrulur. Hamur kağıt inceliğinde yufkalar halinde açılarak bir bez üzerine tek tek istenilen büyüklükte kesilir. Önceden hazırlanmış yoğurda bir miktar su katılarak hafif ateşte kaynayıncaya kadar karıştırılır. 5 dakika kaynadıktan sonra kesilmiş olan yufkalar ilave edilir. Bir miktar kavurma içine atılarak 15 dakika sonra ateşten indirilir. Tavada eritilen tereyağına isteğe göre acı biber, nane konarak ateşte kavrulur. Tabaklara konan çorbaya bu sos ilave edilerek servis yapılır.
MASTUVA
Malzemeler:
2 Kg. ayran
250 gr. Pirinç
125 gr. tereyağı
Hazırlanışı: Pirinç yıkandıktan sonra geniş bir tencereye konur. Ayran ilave edilir, karıştırılarak normal yanan ocağa konur. Ayranın bozulmaması için kaynayıncaya kadar tahta kaşıkla sürekli karıştırılır. Kaynadıktan sonra karıştırma işlemi bırakılarak katı hale gelinceye kadar pişirilir.
KALBUR HURMASI
Malzemeler:
2 yumurta
½ su bardağı yoğurt
½ bardak süt
½ bardak su
½ bardak sıvı yağ
1 paket kabartma tozu ( 1 çay kaşığı karbonat )
Tuz ve aldığı kadar un
2 su bardağı sıvı yağ(kızartmak için)
Hazırlanışı: Tüm malzemelerden yumuşak bir hamur yoğrulur. 10 dk kadar dinlendirilir. Hamurdan ceviz büyüklüğünde parçalar koparılır oval şekil verilir.
Delikli bir kap üzerinde 3 parmakla bastırılıp açılır ve mekik şeklinde yuvarlanır (endenin iri bölümünde de olabilir). Kızgın yağ içinde kızartılır.
NOT: Eskiden kalbur denilen buğday elemek için kullanılan elekler varmış . tahta çerçeveye gerilmiş deri iplerden yapılırmış. Hala eskiden kalma köylerimizde kullananlar var. Bu hamur işi bu kalburlara yayılıp şekil verilirmiş. Yuvarlak hali hurmaya benzediğinden kalbur hurması veya kalbura bastı denmiş.
BİNGÖL KURABİYESİ
Malzemeler:
1 su bardağı yoğurt
1 su bardağı katı yağ ( eritilmiş )
( sıvı yağda olur )
2 yumurta
1 ½ bardak toz şeker
1 çay kaşığı karbonat
1 portakal kabuğu rendesi veya vanilya
Aldığı kadar un
Hazırlanışı: Yumurta ve şeker yaklaşık 5 dakika iyice çırpılır. Yağ ve yoğurt eklenir ve karıştırılır. Un , karbonat ve portakal kabuğu rendesi eklenir.
Çok katı olmayan bir hamur olması lazım. Elden akmayan ama katı da olmayan bir hamur olacak. Yağlı kağıt veya yağlanmış tepsiye yumurta büyüklüğünde bezeler koparılıp yuvarlanır ve dizilir. Ele yapışmasını önlemek için arada ele sıvı yağ sürülür. Üstüne ceviz içi konabilir veya çatal ucuyla çizilerek süslenebilir. Önceden 180 derecede ısıtılmış fırında iyice kızarana kadar pişirilir.
KURU SEBZE DOLMASI
Malzemeler:
20 – 25 adet kurutulmuş biber ve patlıcan
2 orta boy soğan
2 – 3 diş sarımsak (arzuya göre )
2 – 3 adet biber
3 adet orta büyüklükte domates
1 demet maydanoz
300 gr kadar yağlı kıyma
1 kaşık domates salçası
1 kaşık biber salçası
Pul biber, karabiber ,reyhan , nane , tuz
1 ½ bardak sıvı yağ
2 bardak kadar pirinç ( her sebzeye 1 avuçiçi pirinç olarak ta hesaplanabilir. )
Dolu bir avuç kadar bulgur (arzuya bağlı )
Hazırlanışı: Sebzeler kaynarsuya konup haşlanır. Patlıcan sert olduğu için önce o suya konur , 5 dk sonra biberler eklenir. Fazla pişirmeden ocaktan alınır süzülür, yıkanır. Soğan, biber, domates, maydanoz incecik kıyılır. Pirinç yıkanıp süzülür. Karıştırma kabının içinde bütün malzemeler iyice karıştırılır. Arzuya göre nar ekşisi de konabilir. Yağın miktarını anlamak için harç karıştırıldığında yağ görünüyorsa yeter demektir. Bu malzeme eşit şekilde sebzelerin içine doldurulur. Doldurma işleminde pirincin şişmesinide hesaba katarak çok fazla bastırmadan doldurmak gerekir. Yumuşak dolma sevenler harcın içine yarım su bardağı kadar su eklesin. Bir patlıcan , bir biber olarak ağız ağza birleştirilir .
Daha lezzetli olmasını isterseniz kasaptan özel kaburga kemiği alıp tencerenin altına bırakınız. Üstüne dolmaları koyun. Tencere ocağa alınır üstünü almayacak şekilde kaynar su eklenir. Taşmasını önlemek için sebzelerin üstüne porselen tabak veya özel yapılmış dolma taşı konur. Kaynamaya başlayınca ateş kısılır yaklaşık 45- 50 dakika kadar pişirilir.
SULU HEDİK
Malzemeler:
2 su bardağı buğday
1 adet orta boy kuru soğan
1 bardağı nohut
2 sivri biber
1 adet domates
2 yemek kaşığı un
1 yemek kaşığı tepeli salça
Kuru reyhan
Pul biber
Tuz
Sıvı yağ ve az tere yağı
Hazırlanışı: Akşamdan buğday ve nohut ayrı kaplarda ıslatılır. Yıkanıp tencereye alınır üstünü geçecek kadar su eklenip pişirilir. Ayrı bir tencerede yağ eritilir içine ince kıyılan soğan ve biber eklenir kavrulur. Un ve salça konur kavurmaya devam edilir. Reyhan eklenir. Ocaktan alınan karışım ayrı bir tencerede pişen nohut ve buğday üzerine eklenir. İyice kaynatılır , kıvamını bulunca ocaktan alını. Arzu edilirse limon tuzuda eklenebilir.
NOT: Bazen bu çorbaya taze fasulyede ekleyebilirsiniz. Reyhan yerine kekikte kulanabilirsiniz. Genelde bu yemek ilkbaharda yapılır. Yanında taze tandır ekmeği ve yeni çıkmış bahçe soğanıyla servis yapılır.
KILORİK - YOĞURTLU KILORİK
Malzemeler:
1 bardak köftelik ince bulgur
1 bardak yarma (bulunmazsa köftelik bulgur eklenir )
250 -300 gr iyi çekilmiş yağsız kıyma
Küçük soğan ( köftenin içine rendelenip konur)
Nane pul biber
Tuz yağ salça limon tuzu
Haşlanmış nohut veya mıkşer ( nohut kırığı )
KILORİK
Bulgur tuz rendelenmiş soğan nane pul biber ve et azar azar su eklenerek iyice yoğurulur. Yaklaşık yarım saat yoğurulan bulgur ile misket büyüklüğündeki köfteler yuvarlanır. Tencereye sıvı yağ konur ısınan yağda küçük doğranmış soğan pembeleştirilir salça eklenir. Nane pul biber eklendikten sonra kaynar su ve nohut eklenir. Kaynayan bu malzemeye tuz limon tuzu ve köfteler konur kaynatmaya devam edilir . Köfteler pişince ocaktan alınır. Sıcak servis yapılır.
YOĞURTLU KILORİK
Bulgur köftelerin hamuruna baharat eklemeden yoğurularak köfteler yapılır. Tencerede su kaynatılıp tuz eklenir ve köfteler bu suda haşlanır. Pişen köfteler süzülür. Yoğurt tuz ve 2 diş sarımsak ile sarımsaklı yoğurt yapılır. Köfteler biraz soğuyunca geniş servis kabına alınıp üstüne yoğurt dökülür. 2 kaşık tere yağı kızdırılıp pul biber eklenip yoğurdun üstüne gezdirilip servis yapılır.Bu verdiğim tarif sıkça yapılan yemeklerimizdendir .
GÖMME - KELDÖŞ
Malzemeler:
Un, Tuz, Su
Pestikan ( süzme ) veya ayran
Tereyağı
Sarmısak
Hazırlanışı: Un tuz ve su ile oldukca sert bir hamur yoğrulur. Fırın tepsisine konur. Hamur sert olduğu için elle bastırılarak yayılır. Kimi ilçelerde hamurun içine yarma da konur. (Eskiden bu hamur ocak içinde ateşin altına gömülerek pişirilirdi.Ocağın külü çekilir hamur konur üstüne sac kapatılır . Sacın üstüne çekilen köz dökülür ekmek öyle pişirilmiş.) Hamur 180 dere ısıdaki fırında pişirilir. Soğuyunca ekmek ufak ufak doğranır. Servis tabağına alınır.
Pestiken eritilir . Ocakta karıştırılarak hafif ısıtılır içine sarmısak konur. Tereyağı kızdırılır. Ufatılmış ekmeğin üstüne önce ayran sonrada tereyağı gezdirilir.
Hoşafla servisi güzel olur .
CİĞER TAPLAMA
Malzemeler:
1 kuzu karaciğeri
2 orta boy Soğan
300 gr az yağlı et
3 su bardağı köftelik bulgur
Tuz karabiber kuru reyhan kuru nane
Servis için 2 adet kuru soğan
Tere yağı
Bir demet maydanoz
Hazırlanışı: Ciğer et ve soğan robotta iyice kıyılır. Bulgur eklenir. İçli köftenin dışı gibi iyice yoğrulur. Daha sonra ceviz büyüklüğünde parçalar alınır. Elde yuvarlanıp avuç içinde bastırılıp yatsılaştırılır. Baş parmakla hafifçe ortasından çukurlaştırılır köfteler yapılır. Derin bir tencerede su kaynatılır içine tuz eklenir. Köfteler bu suda haşlanır. Ayrı bir kapta tereyağı eritilir. Soğanlar piyazlık şekilde doğranır tuzla hafif ovulur ve servis tabağının dibine yayılır. Köfteler süzülüp tabağa alınır. Üstüne kızdırılmış bol tereyağı gezdirilir. Maydanozlar fazla ufak olmadan doğranır köftelerin üstüne serpilir. Sıcak servis yapılır.
NOT: İstenirse haşlanan köfteler çırpılmış yumurtaya bulanıp yağda da kızartılabilir veya arzu edilirse hamura et yerine akciğerde konulabilir.
AYRAN ÇORBASI (GERMA DUYİN)
Malzeme: 10 kişiliktir
2 su bardağı dövme ( aşurelik buğday )
1 bardak nohut (haşlanmış )
2 ½ lt ayran veya
4 bardak yoğurt
8 bardak kaynar su
Tuz
2 yemek kaşığı silme un
1 yumurtanın beyazı
1 demet yarpuz (bulamazsanız nane veya maydanoz)
Hazırlanışı: Dövme akşamdan suya konur. Ayranın içine dövme haşlanmış nohut un ve yumurta akı eklenir. Tencere harlı ateşe alınır karıştırılmaya devam edilir. Çorba kaynara geçince ocağın alevi kısılır kaynamaya bırakılır.
Ayran olmazsa yoğurtla aşağıda tarif ettiğim gibi yaparsanız aynı lezzeti elde edersiniz. Yoğurt geniş bir tencereye alınır. İçine un tuz yumurta akı konur ve iyice karıştırılır. Dövme yıkanır . Nohut ve dövme yoğurdun içine eklenir.
Tüm malzemenin üstüne kaynamış su yavaş yavaş karıştırılarak eklenir .
Tencere harlı yanan ocağa alınır. Çorba kaynayıncaya kadar hiç durmadan karıştırılır. Kaynara geçince ateş biraz kısılır ve kaynamaya bırakılır.
Nohut ve dövmeler yumuşayınca içine iri doğranmış yarpuz eklenir bir iki taşım kaynadıktan sonra ocaktan alınır. Yarpuz yoksa arzu edilirse maydanoz veya nane de eklenebilinir. ( Maydanoz çorba soğuyunca eklenmelidir.)
Çorba yazın soğuk kışın sıcak olarak içilir.
UN HELVASI
Malzemeler:
4 su bardağı un
1 paket margarin (250 gr )
1 çay bardağı ceviz içi (ufak doğranmış )
3 su bardağı şeker
3 su bardağı su
Hazırlanışı: Şekerden 1 çay bardağı kadar ayrılır. Kalan şeker ve su hafif ateşte kaynamaya bırakılır. Teflon bir tavaya yağ konur eritilir. Eriyen yağa un eklenir kısık ateşte karıştırılarak kavrulur. Unun rengi pembeleşince ocaktan alınır.
Kaynamakta olan şerbet unun üzerine dökülür. Dikkatlice ve hızla karıştırılır tencerenin kapağı kapatılır. 5 dakika sonra ayrılmış şeker eklenir ve karıştırılır.
Sıcak veya soğuk servis yapılır. Servis yapılırken üstüne ceviz serpilir.
NOT:
Helvanın şerbeti yerine tut pekmezi konularak pekmezli helva da yapılabilir.
Eskiden şeker fazla bulunmadığından dolayı helva böyle yapılırdı. Hala o tadı arayanlar hala helvayı öyle yaparlar üstte tarif edildiği gibi un hazırlanır. Ocaktan alınır üstüne 3 baddak pekmez dökülür karıştırılır. Tekrar ocağa alınır karıştırılarak 5 dakika kadar kaynatılır. Ocaktan alınır kapağı kapatılır 10 dakika kadar demlenmeye bırakılır. Tekrar karıştırılarak servis tabağına alınır üstüne ceviz serpilerek servis yapılır.
İÇLİ KÖFTE
köftenin iç malzemeleri:
Yarım kg az yağlı kıyma
5 adet orta boy kuru soğan
1 bağ maydanoz
1 yemek kaşığı tepeli salça
Arzuya göre baharat ( nane kara biber kimyon pul biber reyhan )
150 gr margarin veya tereyağı
Tuz
köftenin dış malzemeleri:
500 gr çiğ köftelik kıyma
1 kg ince köftelik bulgur
1 kase kadar varsa yarma
1 yumurta
Tuz
İÇİNİN HAZIRLANIŞI: Tavaya az yağlı kıyma konur. Kıyma suyunu salıp çekince içine yağ eklenir. Soğanlar çok ince kıyılır tencereye alınır. Soğanlar yumuşayıp kızarınca salça eklenir. Maydanozlar ufak doğranıp eklenir. Baharatlar arzu edilen miktarda konur. Et ve soğanlar tamamen suyunu çekip kızarınca ocaktan alınır. Soğumaya bırakılır. İç malzemenin yağı donunca bu harçtan cevize yakın büyüklükte köfteler yuvarlanır. Köfte içleri buzdolabının dondurucusunda bekletilir.
KÖFTE HAMURUNUN YAPILIŞI: Köftenin dış hamurunu yoğurmak için geniş bir leğene en az üç kez çekilmiş tamamen yağsız ve sinirsiz kıyma alınır. Kıyma tuz ile biraz yoğrulur kenarda bekletilir. Bu arada köftelik bulgur ve yarma harmanlanır. Kıymaya bulgur ve yumurta eklenir. Azar azar su verilerek yoğrulur. Hamur çiğ köfte gibi yoğrulur. İyice yumuşar hamur halini alır. Bu hamurdan ceviz büyüklüğünde bezeler koparılır yuvarlanır sol elin avuç içinde tutulur sağ elin işaret parmağıyla hamur açılır. Tas şeklini alan köftenin içine donmuş olan iç köfte konur ve yuvarlanarak köftenin ağzı kapatılır. Tüm malzemelerden bu şekilde köfteler yapılır. Fazla derin olmayan tencerede su kaynatılır tuz eklenir. Köfteler kaynayan suya konur. (Fazla olmadan tencerenin dibini alacak şekilde konmalı)
Köfteler sıcak servis yapılır.
NOT:Bazı yörelerde köftenin iç malzemesine ceviz içi de eklenir. Baharatlardan kara biberi fazla koymamak gerekiyor.
ŞİLKİ
Malzemeler:
2 Su bardağı un
1 Yumurta
1 Paket piyale maya veya 3 küp şeker kadar yaş maya
3 Su bardağı ılık su
Tuz(bir fiske)
2 Yemek kaşığı tereyağı
1 Su bardağı Ceviziçi
Şerbeti için
2 Bardak toz şeker
2 Bardak su
Hazırlanışı: Derin bir kabın içinde yumurta un maya ve su mikserle çırpılır. Boza kıvamında hamur elde edildikten sonra hamur sıcak yerde mayalanmaya bırakılır. Hamura biraz tuz da ekleyebilirsiniz. Hamur ekşiyince teflon bir tavada pişirilmeye geçilir. Hamurdan 1 kepçe alınıp tavaya konur tava çevrilerek hamur yaydırılır . Ekmek pembeleşince ters tarafıda hafif kızartılır. (Krep yapar gibi pişirilir) 3 bardak şeker 3 bardak su eklenip kaynatılır . Kaynamaya başlayan şerbet hafif kısık ateşte 15 - 20 dakika kadar kaynatılır . Şerbet ılıyınca ekmekler derin sayılacak servis tabağına alınıp üst üste dizilir arzu edilirse aralarına dövülmüş ceviz içi serpilir . 5 ekmeklik sıralanma yeterli olur. Servise 10 dakika kala şerbet dökülür . Üstüne kızdırılmış tere yağı gezdirilir .
LÖL
Malzemeler:
1 kg un
1 paket kuru piyale maya veya 2 küp şeker büyüklüğünde yaş maya
1 paket margarin( oda sıcaklığında yumuşatılmış )
1 tatlı kaşığı tuz
1 çay bardağından eksik sıvı yağ
Aldığı kadar ılık su
iç harcı için:
1 demet maydanoz
Çökelek ( yoksa lor )
1 kuru soğan
1 kase kavurma ( ufak doğranmış )
Varsa tulum peyniri veya küçük 1 parça peynir
Hazırlanışı: Hamur kabına un alınır içine maya tuz eklenir ve Ilık su ile yoğrulur. Hamurun yumuşak ekmek hamuru kıvamında olmasına dikkat edilir. Hamur mayalanmaya bırakılır. Bu arada içi hazırlanır .Maydanoz ve soğan ince doğranır. Çökelek kavurma ve peynir eklenir iyice karıştırılır. Hamur biraz kabarınca fırın tepsisine sıvı yağ dökülür hamur tepsiye alınır. Hamur elle inceltilip açılır üstüne yarım paket margarin sürülür ve hamur rulo sarılıp ekseni etrafında bükülüp 10 dakika kadar dinlendirilir. Tekrar hamur açılır kalan margarin sürülür rulo yapılır. Hamur ikiye bölünür. Alta alınacak parçanın biraz büyük olmasına dikkat edilir. Fırın tepsisi bu kez katı yağla tekrar yağlanır. Büyük hamur parçası tepsiye alınır elle açılır üstüne iç harç konarak hafif dağıtılır. Üstüne kalan hamur elde açılarak kapatılır .Altaki parça kenarlardan yukarı doğru kıvrılarak kapatılır ve üstünden hafif bastırılıp kenarlara doğru yaydırılır. Tepsiye iyice yayılan hamur önceden 200 _ 250 derecede ısıtılmış fırında üstü altı iyice kızarana kadar pişirilir. Fırından alınan tepsinin üstüne kağıt havlu konur. Başka bir fırın tepsisi ters çevrilip kapatılır. Dilimlenerek sıcak servis yapılır.
NOT: Löl’ün hamurunu ekmek fırınından alabilirsiniz. 4 ekmek hamuru yeterli gelir. Hamuru evde bekletmeden hemen kulanmanız gerekir çünkü çok mayalanan hamurdan yapılan löl güzel olmaz
KALEK
Malzemeler:
1 kuzunun kol ve kaburgası
1 kase pirinç
3 adet çarliston biber
1 adet orta boy domates
Karabiber pulbiber tuz kuru reyhan
Yetecek kadar sıvıyağ
1 kaşık tereyağı
2 kaşık salça ( domates biber karışık)
1 bardak haşlanıp soyulmuş iç badem
Hazırlanışı: Bu yemeğe farklı yörelerde Kaburga kuzu dolma gibi isimler de verilir. Şimdi yeni nesil kaburga demeyi tercih ediyor. Kuzunun kaburga kısmından başlanarak kola doğru sivri bir bıçakla torba şeklinde açılır. Kaburgayı kasapta da hazırlatabilirsiniz. Ön ayak dahil kalsın ki kaburga etli olsun öbür türlü etsiz ve yağlı olur. Et akşamdan veya en az 3 saat önceden salça yağ ve tuzla ovularak terbiye yapılır dinlenmeye bırakılır. Tencereye sıvı yağ konur. İçine bademler eklenip kısık ateşte karıştırılarak kavrulur. Ufak doğranmış biberler eklenir biraz kavrulur . Pirinç yıkanır sıcak tuzlu suda yarım saat kadar bekletilir. Önceden bekletilmiş pirinç süzülüp sudan geçirilir tenceredeki karışıma eklenir ve kavrulmaya devam edilir. Daha sonra ufak doğranmış domates konur 1 kase kaynar su bırakılıp kısık ateşte suyunu çekene kadar bekletilir. Ocaktan alınan pilav hazırlanmış kaburganın içine doldurulur. Ağız kısmı temiz bir iğne ve yorgan ipi ile dikilir.Geniş bir tencereye yağ konur 1 kaşık salça kavrulur hazırlanan kaburga önce biraz çevrilerek kızartılır. Kızaran kaburganın üstüne kaynar su alınır çok harlı olmayan ateşte pişmeye bırakılır . Arada bir kaburga çevrilmelidir ki her tarafı iyi pişsin. Suyu kontrol edilir ve azaldıkça su eklenir. Kalek pişince ocaktan alınır . Geniş bir servis kabına konur. Servis yapılırken pilavına kalan suyundan gezdirilir.
NOT:Arzu edilirse et piştikten sonra fırın tepsisine alıp üstüne tekrar yağ salça karışımı sürülüp fırında kızartırılır. Ancak fırında pişirilen biraz daha kuruduğu için tercihe bağlıdır.