Bazilika ilk olarak Atina Pazar yerinde başyargıç Basile’in, (Archon basileus, Grekçe bir unvandır. Archon, başyargıcı, Basileus kral, egemen kelimelerinden türetilmiştir. Modern bilim adamlarının çoğu, Klasik Atina’da, archon basileus’un monarşinin son kalıntısı olduğunu iddia eder.) Basile’nin içinde adaleti uyguladığı yapı olarak bilinmektedir. Bu yapı; Romalılarda adaletin uygulandığı dikdörtgen planlı mekandır. Kısa yanda hakimin oturacağı bir yer ve içine imparatorun ya da herhangi bir ilahın heykelinin yerleştirildiği yuvarlak bir hücre bulunur. Salon, ahşap çatıyı taşıyan iki sıra sütunla üç sahna ayrılır. Bazilikalar sonraları bazilikal planlı diye tanımlanan kiliselere örnek olmuşlardır.


Günümüzde kullanılan Bazilika kelimesi ise Erken Hristiyan ve Ortaçağ mimarisinde, yan sahınları bulunan, galerili veya galerisiz kilise anlamına gelmektedir. Bazilika plan düzeni uygulanan kiliselerde orta sahının iki yanında birer yan sahın yer alır. Orta sahın yan sahınlardan yüksek ve geniş tutularak vurgulanır. Orta sahının sonunda bir apsis yer alır ve apsisin önünde, bütün bazilikayı kesen ve ona istavroz biçimi veren çapraz bir salon yer alır. Bu mimari plana transept plan düzeni adı verilmektedir.