20.Aralık.1915 05.Temmuz.1995
Giresun Çeşme, Alaçatı
Gazeteci, Yazar
Aziz Nesin, 1915 doğumlu değerli gazeteci ve Yazar. Mizah, kısa öykü, tiyatro oyunu ve şiir dallarında pek çok yapıtlarıyla yurtiçinde ve yurtdışında birçok ödüle layık görülen Nesin, 1972den beri hizmetlerini sürdüren Nesin Vakfının da kurucusudur.
Biyografi
'Aziz Nesin' adıyla tanınan Mehmet Nusret, 20 Aralık 1915de Giresunda dünyaya geldi. 1925'te İstanbul Süleymaniye'deki Kanuni Sultan Süleyman İptidai Mektebi'nin (sonradan ismi İstanbul 7. İlkokul olarak değiştirildi) 3. sınıfına devam etti. Darüşşafaka Lisesi'nde 2 yıl okuyan Nesin, 1935'de Kuleli Askeri Lisesi'nden mezun oldu ve 1937'de Ankara Harp Okulu'nu asteğmen olarak bitirdi. Aynı anda Güzel sanatlar Akademisi Süsleme Bölümüne de devam eden Nesin, 1939'da Askeri Fen Okulu'nu bitirdi. Asteğmen olarak orduya katılan Nesin, İkinci Dünya Savaşı sırasında Trakyadaki çadırlı ordugahta 2 yıl görev aldıktan sonra, 1942'de atandığı Erzurum Müstahkem Mevkii İstihkam Taburu Bölük Komutanlığı'nda bir bomba kazasında yaralandı. 1944'de Ankara'da Harp Okulu'nda açılan ilk tank kursuna katılan Nesin, o yıl Zonguldak'ta uçaksavar top mevzileri yaptırmakla görevlendirildi ve üsteğmen rütbesinde iken görev ve yetkisini kötüye kullandığına dair bir suçlamayla askerlikten uzaklaştırıldı.
Gazeteciliğe başlayan Aziz Nesin, 1945de Sedat Simavinin çıkardığı Yedigün Dergisinde redaktörlük ve yazarlık yapmaya başladı. Profesyonel olarak oyun yazarlığı yapan Nesin, Karagöz gazetesinde çalıştıktan sonra Tan gazetesinde köşe yazarlığına başladı. (Tan Gazetesi bir grup üniversiteli genç tarafından 1946da yakıldı.) Cumartesi adında haftalık bir magazin dergisi çıkarmaya başladı fakat derginin 8 sayı sonra sona ermesinin ardından, Vatan gazetesinde çalışmaya başladı ve ilk bağımsız yapıtı olan Parti Kurmak Parti Vurmak adlı 16 sayfalık bir broşürü yayınladı.
Yine 1946da Sabahattin Ali ile 'Markopaşa' isimli ses getiren bir mizah gazetesi çıkarmaya başladı. Dergi, dönemin politikacılarına yaptıkları eleştiriler sonucu kapatılmalarla ve birçok davayla karşılaşmasına rağmen yüksek satış rakamlarına ulaştı fakat Aziz Nesin, Nereye Gidiyoruz? başlıklı yazısı nedeniyle 12 Ağustos 1947de on ay ağır hapis ve 3 ay 10 gün Bursa Emniyet-i Umumiye Nezareti altında bulundurulma cezası aldı. (Bu yazısı henüz dergide yayınlanmamıştı.)
Nesin, 1948de taşlama türündeki Azizname isimli ikinci kitabını yayımladı. Bu kitabı yüzünden 4 ay boyunca tutuklu olarak yargılanan Nesin, bu davada ceza almadı fakat 1949 yılında Mısır Kralı Faruk, İngiltere Prensesi Elizabeth ve İran Şahı Rıza Pehlevinin bir olarak Ankaradaki elçilikleri aracılığıyla Türkiye Dışişleri Bakanlığına aşağılandıkları gerekçesiyle resmen başvurmaları üzerine açılan dava sonucu 6 ay hapis cezası aldı.
1952de Leventte Oluş Kitabevini açtı ve 1953'de ise bir ortakla Beyoğlunda Paradi Fotoğraf Stüdyosunu kurdu. 1954'te Akbaba dergisinde takma adlarla öyküler yazmaya başlayan Nesin, 1955'de İstanbul'daki azınlıkların ev ve dükkanlarının yakılıp yıkıldığı 6-7 Eylül Faciası nedeniyle, suçlu olduğu iddia edilerek Sıkı Yönetimce tutuklandı.
Röportaj ve fıkra ve gülmece öyküleri, Dolmuş (1955), Yeni Gazete (1957), Akşam (1958), Tanin (1960), Günaydın (1969), Aydınlık (1993) gibi dergi ve gazetelerde yayımlanan Nesin, Çağdaş Türk edebiyatının tanınana bir ismi haline geldi. 1956'da Kemal Tahirle birlikte Düşün Yayınevini kurdu ve 1958de Dolmuş-Karikatür dergisi ile birleşti (Yayıncılığa, yayın evinin şubat 1963de yanmasına kadar tek başına devam etti). 1962'de Zübük adlı mizah dergisini çıkarmaya başladı ve dergi 42 sayı ürettikten sonra kapandı.
Yeni Gazete, Akşam ve Tanin'de günlük köşe yazıları yazmaya devam eden Nesin, 1956da Bordighera, İtalyada yapılan ve 22 ülkenin katıldığı Uluslararası Gülmece Yarışmasında Kazan Töreni adlı öyküsüyle Altın Palmiye ödülü kazandı. Ertesi yıl aynı ödülü Fil Hamdi adlı öyküsüyle 2. kez kazanan Nesin, 1960da ilk ödülünü devlet hazinesine bağışladı.
1965de pasaport alma hakkını elde eden Nesin, davet edildiği Berlin ve Weimar'daki Antifaşist Yazarlar Toplantısı'na katıldı ve altı ay içerisinde Polonya, Sovyetler Birliği, Romanya ve Bulgaristanı ziyaret etti. 1966 yılında Vatani Vazife adlı öyküsüyle Bulgaristan'da yapılan Uluslararası Gülmece Yarışmasında 1.lik ödülü olan Altın Kirpi'yi kazanan Nesin, 1968'de Üç Karagöz isimli oyunuyla Milliyet Gazetesi'nin açtığı Karagöz Oyunu Yarışmasında 1. oldu. Nesin, 1969da İnsanlar Uyanıyor isimli öyküsüyle Moskova'da yapılan Uluslararası Gülmece Yarışmasında Krokodil birincilik ödülünü, 1970de Çiçu adlı oyunuyla ise Türk Dil Kurumu Oyun Ödülünü kazandı.
1972de yoksul ve kimsesiz çocukların bakım ve eğitimlerinin karşılanması amacıyla Nesin Vakfını kuran Aziz Nesin, tüm kitaplarının gelirlerini buraya yatırdı. Vakıf, 1976-1980 boyunca her yıl, o yılın edebiyat ürünlerinden seçmelerin bulunduğu Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığını yayınladı.
Aziz Nesin, 1974de Asya-Afrika Yazarlar Birliği'nin verdiği Lotus ödülünü kazandı ve ödülünü Filipinler'in başkenti Manila'da yapılan bir törenle aldı. 1976da Gabrovo, Bulgaristan'da düzenlenen Gülmece Kitabı Uluslararası Yarışmasında 1. oldu ve Hitar Petar ödülünü kazandı. 1977'de Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanı seçilen Nesin, 1978'de Madaralı Roman Ödülünü Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz adlı romanıyla kazandı. 1982'de Vietnam'da yapılan Asya-Afrika Yazarlar Birliği toplantısına katılan Nesin, buradan dönerken kalp hastalığı nedeniyle Moskovada hastaneye kaldırıldı ve Kalp Hastalıkları Araştırma Merkezinde bir ay boyunca tedavi gördü.
1983'de Amerika Birleşik Devletleri'nde İndiana Üniversitesi'nin düzenlediği uluslararası toplantıya çağrılan fakat pasaportu geri alındığı için bu toplantıya katılamayan Nesin, 70. doğum gününü Şan Sinema Salonu'nda kutladı. 1985te TÜYAP'ın düzenlediği Halkın Seçtiği Yılın Yazarı ödülünü kazandı ve aynı yıl İngitere'de Pen Kulüp Onur Üyeliğine seçildi.
1989'da Demokrasi Kurultayının toplanmasında etkin görev alan ve oluşturulan Demokrasi İzleme Komitesinin iki başkanından biri olan Nesin, yine 1989da Sovyet Çocuk Fonu tarafından ilk kez verilen Tolstoy Altın Madalyasına değer görüldü.
75. yaşını 19 Mart 1990'da Ankara Sanat Kurumu'nda kutladı. 2 Temmuz 1993'de Sivasda düzenlenen Pir Sultan Abdal etkinliklerine katılan Aziz Nesin, o sırada gerçekleşen ve 37 aydının yaşamını yitirdiği Madımak Oteli katliamından sağ olarak kurtuldu.
Aziz Nesin, imza günü ve söyleşi için gittiği Çeşme, Alaçatıda 5 Temmuzu 6 Temmuza bağlayan gece sabaha karşı geçirdiği kalp kriziyle vefat etti. 6 Temmuzda Çeşme Cumhuriyet Savcısının isteğiyle otopsi yapılmak üzere İstanbul Çapa Tıp Fakültesine getirilen Nesin, 7 Temmuz günü, vasiyeti gereği hiçbir tören yapılmadan ve yeri belli olmayacak şekilde Çatalcadaki Nesin Vakfının bahçesine gömüldü.
Aziz Nesin, arkasında yüzlerce öykü, şiir, tiyatro oyunu ve Nesin Vakfı'nı bıraktı.