Ay’ın ilk oluştuğunda Dünya’ya bugünkünden daha yakın olduğu düşünülüyor. Bilgisayar simülasyonları aradaki mesafenin bir zamanlar 22.500 km olduğunu gösteriyor. Bugün bu mesafe 402.336 km. Bu uzaklaşmanın sebebi gelgitler. Gelgitler hem Dünya’nın dönme hızını azaltıyor hem de Ay’ın Dünya’dan uzaklaşmasına sebep oluyor. Apollo görevleri ile Ay’a yerleştirilen cihazlar sayesinde yapılan ölçümler, Ay’ın Dünya’dan yılda ortalama 3,8 cm uzaklaştığını gösteriyor.

İki cisim arasındaki kütleçekim etkisi, aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılı olduğundan birbirine yakın cisimler arasındaki kütleçekim etkisi daha belirgindir. Bu nedenle Ay gibi görece büyük bir uydu Dünya üzerinde gelgit olarak bildiğimiz değişimlere neden olur. Dünya’nın Ay’a bakan kısımları bu etkiyi daha fazla hissederken daha uzak kısımları daha az hisseder. Ay’ın Dünya üzerindeki kütleçekimi okyanuslarda hayli belirgindir. Bu nedenle Dünya’nın şeklinde bazı değişiklikler ortaya çıkar. Bu etki Dünya’nın Ay’a bakan yönünde elips şeklinde bir esnemeye neden olur ve Dünya’nın kütle dağılımında geçici artışlara yol açan bu şişkinlikler gelgit şişkinlikleri olarak adlandırılır.



Bir gezegenin kendi etrafındaki dönme süresinin, uydusunun yörünge periyodundan uzun olduğu sistemlerde olduğu gibi, Dünya kendi etrafındaki dönüşünü 24 saatte tamamlarken, Ay Dünya etrafındaki yörüngesini yaklaşık 27 günde tamamlar. Bu nedenle gelgit şişkinliğinin kütle merkezi, Ay’ın ve Dünya’nın kütle merkezleri arasındaki hat üzerinde değildir, Dünya’nın hareket yönüne göre Ay’dan daha ileridedir. Bu şişkinlik ile Ay arasındaki kütleçekim etkileşiminden dolayı, Ay Dünya’yı hareket yönünün tersine doğru çekerek yavaşlatır. Bu nedenle Dünya’nın açısal momentumu azalırken Ay’ın açısal momentumu artar ve Ay Dünya’dan uzaklaşır. Dünya’nın açısal momentumunun bir kısmı ise -okyanusun karaya çarpmasından dolayı- sürtünme nedeniyle ısı olarak kaybedilir.​