Antik Mısır’ın Görkemli Yapıları: Tapınaklar

Tapınaklar ve Mısırlılar

Antik Mısırlılar da tanrıları ve firavunları için tapınaklar yapmışlardı. Bilinen en ünlü Mısır tapınaklarından biri Thebes kenti yakınlarında, Karnak’taki Amon Tapınağı’dır. Bu tapınağa çeşitli zamanlarda hüküm süren firavunların buyruğuyla çeşitli bölümler eklenmiş ve büyütülmüştür. M.Ö. 1304-1237 arasında hüküm süren II. Ramses döneminde bu tapınağa büyük bir salon eklenmişti. Thebes kentinin yaklaşık 500 km güneyindeki Abu Simbel’de kayaya oyulmuş iki tapınak da aynı dönemde yapılmıştı. Ölümden sonra yaşam olduğuna inanan Antik Mısırlılar için firavunların mezarı olan piramitler de tapınaklar kadar kutsal sayılırdı.


Antik Mısır tapınakları, dinî törenler için olduğu kadar ekonomik ve siyasi amaçlar için de insa edilmiş komplekslerdi.
Karnak Tapınağı, Luxor.



Çoğu Mısır şehrinde, şehrin asıl tanrısına/tanrılarına ithaf edilmiş, bir veya daha fazla tapınak bulunurdu. Tapınaklar özgün kozmik yaratılış alanını sembolize eder, kutsal kültlere ait heykelleri barındırırlardı. Bu heykeller günlük törenlerde rahiplerce beslenir, giydirilir, tapınılır; halka açık bayram resmî geçitlerinde diğer kutsal bölgelere taşınırlardı. En büyük, en uzun ömürlü tapınak, Karnak’taki Amon Tapınağı’ydı. inşasına Orta Krallık’ta başlanmış, sonraki 2.000 yıl boyunca ek mabetler, pilonlar ve sütunlu salonlarla yapı güçlendirilmişti. Buralarda tanrıların önüne adaklar (genelde tapınak topraklarında yetiştirilmiş yiyecekler veya tapınak atölyelerinde üretilmiş ürünler) yerleştirilir, ardından bu adaklar hizmetleri karşılığında ödeme olarak tapınak rahiplerine veya diğer işçilere dağıtılırdı.

Tapınakların Önemi

Tapınaklar ulusal ekonominin önemli parçalarıydı; zira inanılmaz büyüklükte tarım arazileri, üzüm bağları, hayvan sürülerine sahip olabildikleri gibi, ekin ve diğer emtiayı üretecek binlerce işçi çalıştırırlardı. Bu ürünleri kaydedecek kâtipler ve idareciler gibi, günlük kült mesuliyetlerini yürüten rahipler de tapınaklarda yer alırdı. Tapınaklara erzak sağlamak, onları genişletmek, idamesi için tapınaklara toprak, köle, savaş ganimeti sağlamak her tanrının sembolik başrahibi olan kralın göreviydi. Kral tanrıları memnun eder, böylece kozmik düzeni (maat) korur, hem kral hem de tüm ulus, tanrıların lütfuna nail olurdu.


Philae Tapınağı, Aswan, Mısır.


Tapınaklar Antik Mısır’ın dinî, ekonomik ve toplumsal dokusunun önemli odak noktalarını teşkil ediyordu; kült törenlerinin yapıldığı mekânlar olmalarının yanı sıra, siyasi propaganda ve ekonomik yeniden dağıtımın da mekânlarıydılar. Üçüncü Hanedanlık dönemi krallarından Djoser’in Sakkara’daki Piramit Kompleksi, anıtsal taş mimarinin ilk belirdiği yer oldu. Dahası Gize’deki meşhur örnekte olduğu gibi, sonraki piramit/cenaze tapınağı komplekslerine de model teşkil etti. “Milyonlarca Yılın Köşkleri” denilen cenaze tapınakları Yeni Krallık boyunca da genelde Thebes’in kutsal batı kıyısına inşa edildi.

Kaynakça:

• Peter Der Manuelian – 30 Saniyede Antik Mısır
• Temel Britannica Ansiklopedisi