Anlamlı öğrenme, öğretme sürecine bağlı olduğu kadar öğrencilerin öğrenme sürecine de bağlıdır. Eğitim psikologları her iki görüş üzerine oldukça fazla zaman harcamışlardır. Ve bu görüşleri daha iyi hale getiren teoriler ortaya koymuşlardır. Bu yazıda ikinci kısım hakkında konuşacağız: öğrenme stratejileri.

Öğrenme stratejilerinin ana hedefi öğrencileri daha etkili hale getirmektir. Bu başlık üzerine yapılan araştırmalar öğrenme şekillerinde bir yığın farklı yol olduğunu göstermiştir. Fakat en meşhur 3 ana öğrenme stratejisi belletici, yapısal ve üretken şeklindedir.


Belletici stratejiler
Belletici öğrenme stratejileri öğrencilerin konuyu ezberlemelerine yardımcı olur, olaylar veya terimler gibi. Örneğin, başkent isimlerini, önemli tarihleri, bilinmeyen kelimeleri vb. öğrenmede faydalıdır. “Anlamsız” bilgileri ezberlemek zorunda kaldığınız zaman, belletici öğrenme stratejileri bir tür anlam vermek için harika bir yöntemdir.

Bu kadar uzun süredir kullanılan belletici aygıtlar geniş alanlarda kabul görmüştür. Psikolog Allan Paivio bu aygıtların üç sebep için çalıştığını açıklamıştır:

İkili kodlama: Sözel olanların (kelimeler) yanında sözel olmayan kodların (resimler) kullanılmasını içerir. Bunun anlamı; aynı içerik parçası iki farklı kod kullanır. Bağlantıcılık prensiplerine göre, öğrenciler için bilgiyi kabul etmeyi daha kolay hale getirir.

Organizasyon: Bu stratejileri başarılı yapacak diğer bir yöntem ise bilgiyi koyacak uygun bir kutu oluşturmaktır. Bu her birini birbirinden ayırmak yerine, öğrencilere bütün bağlantılı bilgileri bir arada muhafaza etmelerine yardım eder. Örneğin, eğer öğreneceğiniz kelimelerle cümle oluşturursanız, kelime listesini hatırlamanız sizin için daha kolaydır.

Çağrışım: Farklı elementler arasında güçlü bağlar oluşturmak da anlamlı öğrenmede bir stratejidir. Güçlü çağrışımlar çok yardımcı olur, çünkü her iki şeyden birini görürseniz diğerini hatırlamanız kolay olur.

Belletici stratejilere bir örnek de anahtar kelime metodudur. Bu yöntem yabancı dil öğrenirken karmaşık kelimeleri öğrenmede çok faydalıdır. Bu yöntem detaylı bilgilerin yanında fonetik ve görüntü temelli bağlantıları içerir.

Yapısal stratejiler
Yapısal stratejiler, öğrencileri zihinsel olarak önemli bilgileri seçip almaya yönlendirerek aktif bir öğrenmeyi kamçılar. Ve bunları öğrenme yapısının içine dahil eder. Bu teknikle kavramsal haritalar, akış çizelgeleri veya taslak hazırlarken çok karşılaşırsınız.

Açıkça görülüyor ki; öğretmenin öğrencilere taslak ve özet hazırlamaları gerektiğini söylemesi yeterli değildir. Bu tür şeyler sadece nasıl yapacağını bildiği zaman öğrencilere yardımcı olur. Bunları nasıl yapacağını öğretmenin en zor kısmı, onlara bir yazının veya sunumun en önemli veya anlamlı bölümlerini bulup çıkarabilmeyi göstermektir.

Bu tekniklerin öğrenme üzerindeki etkilerini görmeniz çok zaman almayacaktır. Elinizdeki materyali küçük, birbiriyle ilişkili fikirler şeklinde organize ederseniz, onu kabul edip almak daha kolay olur. Ve bu fikirler arasında güçlü bağlantılar kurduğunuz zaman, hafızanızda kalan bilgileri öğrenmeniz daha kolay hale gelir.

Araştırmalar göstermiştir ki; bu teknikleri kullanan öğrenciler daha yüksek seviyeleri elde etmişlerdir. Ayrıca bu metotlar, ezbere dayalı, yüzeysel öğrenmeden farklı olarak öğrencilere içeriği anlamada yardımcı olur. Bu öğrenme stratejilerini sınıfta uygulayarak onların değerini daha iyi görebilir ve anlayabilirsiniz.

Üretken stratejiler
Diğer iki stratejiyle öğrencilerin belli bazı gerçekleri nasıl hatırlayacakları ve onları yapının içine nasıl dahil edecekleri konusuna değindik. Bu, yeni bir bilgiyle kullanmak için öğrenilmesi gereken bir tekniktir. Ama öğrenmenin önemli bir kısmı da yeni içerikleri var olan bilgilere dahil ederek hepsini aynı bünyede toplamaktır. Üretken stratejiler adı da buradan gelmektedir.

E.Z. Rothkpof bu aktiviteleri öğrencilerin bilgiyi kazandığı “matematikle ilgili aktiviteler” diye adlandırmıştır. Bazı örnekler not tutmak, altını çizmek, soru sormak ve cevaplamak ya da sesli söylemektir. Bunlar öğrencilerin daha kalıcı öğrenmesine yardım eder. Çünkü bu teknikler öğrencileri yeni bilgilerin hepsini aynı bünyede toplamaya mecbur eder.

Birçok psikolog aktif öğrenmeyi öğrencilerin fikirler arasında bağlantı kurması olarak görmüştür. Bu nedenle üretken stratejiler öğrencilere bu çeşit öğrenme tekniğini kullanmaları için harika bir araçtır. Öğrencilere nasıl not tutacaklarını veya onlara kendi kendilerine soru sormayı göstermek, anlamalarına ve yeni bilgileri bünyelerinde toplamalarına büyük ölçüde yardımcı olur.

Bu yazıda sınıfta fazlasıyla faydalı olabilecek farklı öğrenme stratejilerini araştırdık. Öğretme ve öğrenme konusunda yapılan bilimsel araştırmalar, sizin öğrencilerinizde görmek istediğiniz aktif, kalıcı öğrenmeyi elde etmenize yardımcı olur. Bu prensipleri ve eğitim psikolojisinin bize sağladığı kanıtları takip etmemek büyük bir hata olur.