JETONLU TELEFONLAR...
Hamdi Özdemir
"Sarı sıcak yıllar," telefonun her evde olmadığı yıllar… Cep telefonunun esâmesi bile yoktu. İletişim genellikle PTT kulübelerinden Jetonla yapılırdı. Şehirlerin merkezi yerlerinde telefon kulübeleri vardı. Ankesörlü telefonların önünde uzun kuyruklar oluşurdu.
Üç ayrı Jeton kullanılırdı. Küçük, orta ve büyük… Küçük Jeton şehir içi haberleşmesinde, orta Şehirlerarası haberleşmede, büyük Jeton Milletlerarası heberleşmede kullanılırdı. PTT'de satılan jetonlarla 3 dakika ile sınırlıydı… Kimse kimseye her istediğinde ulaşamazdı. Şimdi düşününce ulaşılmaz olmak da pek rahatmış diyebiliyorum…
Sırası gelen telefonu eline alır kulağına dayar, ardındaki kuyruğa aldırmadan dakikalarca saçma sapa konuşur dururdu. Bekleyenlerin sinir katsayısı yükselir, sözlü sataşmalar kavgaya dönüşürdü…
Jetonların birçok hilesi bulundu Türk mucitleri tarafından. En popüleri jetona delik açıp iple bağlama şeklinde görülen hilelerdir… Jeton delinir ip bağlanırdı. Karşı tarafın konuşması bitmeden çekerseniz jeton hazneye düşmez iple geri alınırdı… Yine işyerlerinde özel Jetonlu telefonlar vardı…
Ankara Tunus Caddesinde Huzur Kıraathanesi vardı. Okul sonrası ve her daim ayağımız bizi oraya götürürdü. Sahibi Samsunlu Orhan Kefeli'ydi. Bizi çok sever, bizde ona saygıda kusur etmezdik. Orhan abi'nin Huzur Kıraathanesinde de Jetonlu telefon vardı… Orhan abi hep gelen yüklü faturalardan yakınırdı…
Telefona bir kablo ile bağlı jeton kutusu vardı. Kutunun bir haznesi vardı. Hazneyi geri çektiğinizde Jeton haznesi açılır, Jeton’u yerleştirip ileri ittiğinizde numarayı çevirip konuşmaya başlardınız… Hilesi şuydu… Jeton’u ileri ittiğinizde konuşmaya başlar başlamaz hazneyi kendiniz çektiğinizde Jeton’u geri alır, istediğiniz kadar konuşabilirdiniz…
Orhan abi bizim haylazlığımızı nereden bilsin… Baktı olacak gibi değil, batsın onun kazancı diyerek ankesörü söktü attı. Umuyorum Orhan abi öbür dünyada bizi affetmiştir…